«Ռազմական դատավարությունների կենտրոնի»  կողմից պատրաստված հաշվետվության համաձայն՝ Խոշտանգումների
կանխարգելման կոմիտեի (ԽԿԿ) Հայաստանին ուղղված
առաջարկությունները բազմիցս անտեսվել են. ԽԿԿ անդամների  հինգ այցելությունների արդյունքում արված առաջարկություններից  4-ը կրկնվում է արդեն 3-րդ անգամ, իսկ 19 առաջարկություն՝
երկրորդ անգամ:

Այս տվյալներն այսօր հրապարակվեց իրավապաշտպան, վաղվանից արդեն
ԱԺ պատգամավոր Էդմոն Մարուքյանը՝ ներկայացնելով իր ուսումնասիրությունը՝ «ՀՀ կողմից
խոշտանգումների կանխարգելման եվրոպական կոմիտեի առաջարկությունների իրականացման մոնիթորինգի
արդյունքների հաշվետվությունը»:

Հաշվետվության համաձայն՝ ԽԿԿ-ն Հայաստանում ընդհանուր առմամբ
ամրագրել է 592 դիտողություն: Պետական մարմիններին արվել է մոտ 172 բարեփոխման առաջարկություն,
որոնցից 23-ը կրկնվել են տարբեր թվականներին:

Oրինակ՝ Երևան քաղաքի ներքին գործերի վարչության ժամանակավոր
կալանավորման կենտրոնի հակահիգիենիկ պայմանները մնացել են նույնը, ինչ 2002թ. այցելության
ժամանակ էր, այսինքն՝ վատ: Դրա համար Կոմիտեն կրկնում է 2002 թ. այցելության առաջարկությունները՝
մասնավորապես շեշտելով տարածքի, լուսավորության, օդափոխության, հիգիենայի և վերանորոգման
հետ կապված հարցերը: Նույն կերպ Կոմիտեն անդրադառնում է գերբնակեցմանը Նուբարաշենի
քրեակատարողական հիմնարկում, ցմահ բանտարկյալների իրավունքներին և այլն:

12 առաջարկությունների դեպքում ՀՀ կառավարությունը ոչ մի պատասխան
չի տվել, 10-ի դեպքում նշվել է, որ առաջարկությունը կապ չունի տվյալ մարմնի հետ,
26-ի դեպքում՝ կառավարությունը տվյալ փուլում չի կարող բարելավել վիճակը, 4-ի դեպքում
առկա են եղել ֆինանսական խնդիրներ:

«Մենք առաջարկություններ ենք ներկայացրել, որոնք վերաբերում
են այն ծրագրերին, որոնք ՀՀ պետական մարմինները խոստացել են ԽԿԿ-ին կատարել, բայց այդպես
էլ կյանքի չեն կոչել: Կոմիտեի զեկույցներում կան կոնկրետ կետեր, որոնց պետք է պատասխանել,
իսկ մեր կառավարությունը, որ կետի պատասխանը չունի, այդ կետից թռչում է մյուս կետ»,-
ասում է Էդմոն Մարուքյանը:

Նա նշում է, որ պետությունը հոգեկան առողջության հետ կապված
համապարփակ ծրագիր է խոստացել ներկայացնել, ոստիկանություն բերման ենթարկված անձանց
համար իրենց պարտականություններն ու իրավունքները բացատրող ռուսերենով և անգլերենով
հուշաթերթիկներ են խոստացել պատրաստել, էլեկտրոնային արձանագրություն կազմելու համակարգ
են որոշել ներդնել, ինչը թույլ կտար, որ տեսանելի լինի, թե ով որ բաժանմունքում է գտնվում՝
բացառելով բերման ենթարկելուց հետո ինչ որ մեկին չգտնելու պրակտիկան ՀՀ ոստիկանությունում:

«Այս ամենը խոստացվել է, բայց մեր ուղարկած հարցումները ցույց
տվեցին, որ չի իրականացվել, որոշ դեպքերում չեն էլ պատրաստվում իրականացնել»,- մտահոգություն
հայտնեց Մարուքյանը:

Նա նշեց, որ պետք է նաև մշակվեր ՀՀ ոստիկանության հակակոռուպցիոն
վարքագծի ուղեցույց, ձերբակալվածների նկատմամբ ուժ գործադրելու դեպքում ծառայողական
քննություն լիներ, պետք է փակ հաստատություններում գործող ներքին կանոնակարգերը չկրեին
միայն  ձևական բնույթ, իսկ ՀՀ ոստիկանության
քննչական բաժանմունքներում պետք է դրվեին տեսաձայնագրման հայելային սենյակներ:  

Հաշվետվությունն անդրադառնում է հոգեբուժարաններում չկատարված
աշխատանքներին, որոնց մեջ հիմնականներից է համարվում անձնակազմի համալրումը ու կրթական
ծրագրերի անցկացումը ինչպես հիվանդների, այնպես էլ՝ նրանց սպասարկող անձնակազմի համար:

Մարուքյանը կարևորեց նաև այն հարցը, որ փակ հաստատություններում
կատարված ինքնասպանությունների կամ մահերի դեպքում ևս պետությունը չի կատարում իր պոզիտիվ
պարտականությունը՝ չանցկացնելով պատշաճ քննություն:

«Ինքնավնասումների ու կախվելու հետ կապված առաջին տեղում են
միշտ գտնվում այն մարդիկ, ովքեր դժգոհ են քրեական գործերից, անարդար դատավճռից կամ
նախաքննության հետ կապված խնդիրներից: Պետության կողմից հատուկ ցուցակով հիվանդություններ
կան, որոնց դեպքում մարդուն պետք է ազատ արձակեն, բայց դա չի արվում, և այս դեպքում
էլ են գրանցվում  մահվան ու ինքնավնասման դեպքեր»,-
ասաց Մարուքյանը:

Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակի ղեկավար Արթուր Սաքունցը նշում է, որ մահացության դեպքերը հոգեբուժարաններում մեծ թիվ են կազմում,
քանի որ վերջին 5 տարվա ընթացքում 230-ից ավելի դեպք կա. որևէ փաստով քրեական գործ
հարուցված չէ, 3-4 գործով էլ հիմքերի բացակայության պատճառով քրեական գործերը կարճվել
են:

«Հիմնականում գրում են, որ մահացել են ինֆարկտից ու այլ հիվանդությունների
պատճառով, բայց չենք կարող ասել, որ դա ոչ պատշաճ բժշկության արդյունք է, թե՝ չէ: Խոշտանգումների
կանխարգելման կոմիտեն մշտապես դնում է պատշաճ քննության հարցը, այսինքն՝ մահացության
ցանկացած դեպքի վերաբերյալ պետությունը պետք է կատարի բազմակողմանի քննություն ու ոչ
միայն կատարի, այլև դրանց վերաբերյալ տվյալները ներկայացնի հանրությանը: Այսինքն՝ եթե
հարազատի կողմից չկա բողոք, այդ ինքնասպանության ու մահվան հետ կապված քրեական գործի
հարուցումն ընդամենը կարճում են»,- մտահոգություն հայտնեց Սաքունցը:

Իրավապաշտպան, իսկ վաղվանից արդեն ԱԺ պատգամավոր Էդմոն Մարուքյանը
Սաքունցին առաջարկեց պատրաստել օրենսդրական մի նախագիծ, որի համաձայն՝ իրավապաշտպան
կազմակերպություններին պետք է իրավունք տրվի պաշտպանել մահացած կամ սահմանափակ հնարավորություններ
ունեցող մարդկանց իրավունքները:

Մարուքյանն առաջարկում է բոլոր հասարակական կազմակերպություններին
իրենց հուզող խնդիրներն իրեն ներկայացնել, որ վաղվանից՝ մայիսի 30-ից ԱԺ պատգամավորի
մանդատը ստանալուց
հետո, սկսի մտածել հասարակական կազմակերպություններին հուզող խնդիրները Ազգային ժողովում
բարձրաձայնելու մասին: